ابزارهای جرم گیری دندان:

در جرمگیری دندان ممکن است ترکیبی از روشهای مکانیکی و دستی استفاده شود. جرمگیری دستی گاهی اوقات پرهزینه تر است اما حس آن برای بیمار بهتر است در حالی که ابزارهای مکانیکی زمان کمتری برای جرمگیری صرف میکنند و در نتیجه خستگی دندانپزشک نیز کمتر میشود. ابزارهای دستی باید برای پاک کردن رسوبات بزرگ و حجیم بالای خط لثه استفاده شود، پیش از این که کار با ابزار برقی شروع شود. ابزارهای دستی برای پاک کردن جرمهای دندانی زیر لثه ای نیز استفاده میشوند . بسیاری از قلمهای جرمگیری مکانیکی هنگامی که برای زیر لثه استفاده میشوند ممکن است به بافتها آسیب وارد کنند.
هر قلم جرمگیری دستی شامل دسته، تنه (یا ساقه) و نوک است.
ابزارهای دستی باید مرتبا تیز شوند تا تیزی لبه هایشان حفظ شده و کارایی ابزار کاهش پیدا نکند. دسته قلم جرمگیری در اشکال و مدلهای مختلف ساخته میشود تا فشار مکرر و خستگی دست را کاهش دهد و بیمار حس بهتری در حین درمان داشته باشد. مثلا دسته های مدور و توخالی به این دلیل توصیه میشوند که وزن سبکتری داشته و حس لمسی بیمار را افزایش میدهند و خستگی دست با به حداقل میرسانند در حالی که دسته هایی که قطر بزرگتری دارند از نظر ارگونومی راحت تر و مناسبتر هستند. دسته های بافت دار (بر خلاف دسته های صاف و هموار) را راحت تر میتوان در دست نگه داشت بنابراین دندانپزشک کنترل بهتری بر روی ابزار دارد. بخشی از قلم جرمگیری که بخش دسته را به نوک قلم متصل میکند، تنه نامیده میشود. تنه ممکن است زاویه دار، منحنی یا صاف باشد. قلمها با اندازه های مختلف طول، انعطاف پذیری و انحنای تنه در دسترس هستند که هر یک برای دندانهای مختلف و سطوح مختلف دندان در دندانپزشکی کارایی دارند.
نوک قلم جرمگیری بخشی از ابزار است که عملکرد جرمگیری را به عهده دارد. نوک قلم ممکن است از استیل ضد زنگ و یا کاربید ساخته شود. نوک تیز این بخش از قلم تیغه خوانده میشود. تیغه های کاربید ممکن است مدت بیشتری تیز بمانند اما در صورتیکه به درستی از آنها مراقبت نشود، زودتر دچار خوردگی میشوند. قلمهای دستی جرمگیری یک لبه تیز برنده با نوک تیز دارند درحالی که نوک کورِتهای دستی مدور است تا آسیبی به بافتها در هنگام استفاده زیر لثه ای وارد نکند. در صورتی که قلم جرمگیری برای جرمهای زیر لثه استفاده شود، نوک تیز آن لبه لثه را پاره میکند.
قلم جرمگیری باید با ملایمت از لبه های لثه به سمت تاج دندان کشیده شود.
قلمهای جرمگیری اشکال مختلفی دارند. متداولترین قلم جرمگیری مورد استفاده در دندانپزشکی حیوانات قلم داسی شکل است که ممکن است منحنی یا صاف بوده و تیغه ای دارد که شکل آن مثلثی است. برخی دیگر از اشکال قلمهای دستی جرمگیری عبارتند از کج بیل، قلم شیارزنی و سوهانی (شکل زیر انواع قلمهای جرمگیری را نشان میدهد).
مفیدترین اشکال قلم جرمگیری کج بیل است که برای پاک کردن ذرات بزرگ جرم مناسب است. پهنای این تیغه در لبه لثه قرار میگیرد و نیرویی به سمت بالای تاج دندان اعمال میشود.
کورِت برای حذف رسوبات زیر لثه و دبریدمان سطح ریشه استفاده میشود. دو نوع کورت یونیورسال و اختصاصی وجود دارد. نوک کورت باریکتر از قلم جرمگیری است و پشت و نوک آن مدور هستند تا به بافتهای لثه آسیبی وارد نشود.
فورسپس جرمگیری برای پاک کردن رسوبات بزرگ سطح دندان طراحی شده است. این ابزار یک لبه صاف و بلند و یک لبه منحنی و کوتاه دارد (شکل زیر). هنگام استفاده از این ابزار باید دقت شود تا از شکستگی تاج دندان یا وارد آمدن آسیب به لثه اجتناب شود.
ابزارهای برقی جرمگیری:
قلم جرمگیری برقی یا مکانیکی کمک میکند پاک کردن رسوبات و جرمها آسانتر شود و درمان زمان کمتری ببرد. همچنین استفاده کارامد از این ابزار نیاز کمتری به آموزش دارد. متاسفانه احتمال آسیب در استفاده نامناسب از این ابزار بیشتر است. سه نوع قلم مکانیکی وجود دارد: سونیک، اولتراسونیک و روتاری. قلم جرمگیری سونیک: این ابزار با هوای فشرده کار میکند و به یونیت دندانپزشکی هوای فشرده برای کار نیاز دارد. نوک قلم با فرکانس صوت ارتعاش می یابد. این دستگاهها معمولا کمتر از قلمهای اولتراسونیک کارایی دارند اما نسبت به آنها حرارت کمتری تولید میکنند بنابراین احتمال آسیب رساندن در حین درمان به بافتها کمتر است. بیشتر قلمهای سونیک برای جرمگیری بالای لثه طراحی شده اند اما در صورتی که نوک مناسبی داشته باشند، از آنها میتوان برای جرمگیری زیر لثه هم بهره برد.
قلم جرمگیری اولتراسونیک: این ابزار جرمگیری متداولترین روش جرمگیری در دامپزشکی است. نوک آن با فرکانس فراصوت ارتعاش میکند (25 کیلو هرتز، 30 کیلو هرتز یا گاهی اوقات کمی بالاتر). این دستگاه با میکروموتور الکتریکی کار میکند. ارتعاش نوک قلم به واسطه مکانیسم مگنتواستریکتیو یا مکانیسم پیزوالکتریک ایجاد میشود. مگنتواستریکتیو دسته ای از مواد هوشمند هستند که در اثر اعمال تنش مکانیکی خواص مغناطیسی آنها تغییر می کند. مکانیسم قلم نوع مگنتواستریکتیو شامل یک سیم پیچ الکتریکی اطراف مجموعه ای از رشته های فرومغناطیس یا میله فریت است. نوک قلم در یک مسیر بیضوی ارتعاش میکند. قلمهای نوع پیزوالکتریک از سیستم بلور پیزوالکتریک حاوی دیسک پیزوسرامیک استفاده میکنند که هنگامی که جریان الکتریکی با فرکانس بالا اعمال میشود، حول یک محور تیتانیومی ارتعاش میکند. ارتعاش نوک قلم تنها در یک مسیر خطی انجام میشود. فلز مرتعش شونده در فرکانس بالا حرارت تولید میکند بنابراین نوک قلم باید خنک شود تا حرارت ایجاد شده آسیبی به دندانها و بافتهای نرم وارد نکند. نوسان اولتراسونیک نوک قلم باعث کاویتاسیون جریان خنک کننده آب میشود. کاویتاسیون در واقع تولید حبابهای میکروسکپی است که ترکیده و انرژی آزاد میکنند. این ویژگی به جدا شدن جرمها از سطوح دندان کمک کرده و تصور میشود که عملکرد به خصوص در مورد باکتریهای بی هوازی عملکرد ضد باکتری دارد. قلم اولتراسونیک معمولا برای استفاده از بالای خط لثه طراحی میشود اما برخی انواع نوک آن برای جرمگیری زیر خط لثه طراحی شده اند. قلم جرمگیری روتاری: این قلم جرمگیری تنها برای تکمیل محتوا در اینجا آمده است اما هرگز توصیه نمیشود چون احتمال آسیب رساندن آن به بافتها زیاد است. در این ابزار از زبانه های غیر بران با سرعت بالا استفاده میشود. هنگامی که زبانه ها با رسوب و جرم تماس پیدا میکنند، جرمها از سطح دندان جدا شده و توسط اسپری آب شسته و خارج میشوند. مشخص شده است که این قلم جرمگیری آسیب گسترده ای به مینای دندان وارد میکند و در صورتی که در انسان استفاده شود منجر به درد پس از عمل میگردد.

1  |  شفاگستر  |  بازدید: 3005