واکنش بدن به مواد ایمپلنت:

دندانها بر عملکرد خوردن و صحبت کردن و نیز موقعیت و حالت فک تاثیر میگذارند. از دست دادن دندان میتواند باعث جا به جایی و حرکت دندانهای دیگر و بهم ریختگی بایت (جفت نبودن دندانهای قوس پایین و بالا) شود. این امر میتواند مشکلات جدی برای سلامتی ایجاد کند از جمله سردرد، گردن درد و اختلالات تنفسی و مشکلات خواب. طی سالهای گذشته دندانپزشکها روشهای راحت، عملی و عملکردی زیادی را ارزیابی کرده اند که بتوانند گزینه خوبی به جای دندان از دست رفته پیدا کنند. معمولا جایگزینی دندان از دست رفته با دندان مصنوعی کامل یا نیمه کامل (جزئی) اولین گزینه ساده ای است که به ذهن میرسد و نیاز به تنظیم و آماده سازی کمی دارد. معمولا این پروتزها یک چهارچوب فلزی دارای قلاب یا گیره دارند که کمک میکند در جای خود ثابت شوند. جدیدا مواد غیر فلزی و مقاومی وارد بازار شده است که سبکتر، راحت تر و زیبا تر هستند.
گزینه های ترمیم دندان:
بسیاری از بیماران بریج ثابت را به عنوان جایگزین دندان از دست رفته انتخاب میکنند. بریج ثابت هنگامی که دندانهای مجاور جهت پشتیبانی و تکیه گاه برای تاج یا ترمیمهای زیاد استفاده میشوند، منطقی به نظر میرسد. تحت این شرایط تاجها میتوانند دندان ضعیف را تقویت کنند. همچنین دندانی را که لق شده است با اتصال چند دندان به یکدیگر میتوان تثبیت کرد. متداولترین مواد جایگزین دندان شامل مواد قیمتی و غیر قیمتی با لایه ای از پورسلین است که برای عملکرد و زیبایی، به آن جوش میخورد. مواد غیر فلزی که امروزه جایگزین مواد فلزی ترمیم دندان میشوند نیز با همان دقت و استحکام طراحی شده و زیبا هستند. ایمپلنتهای دندان گزینه دیگر جایگزین دندان از دست رفته هستند. ایمپلنت از مزایای زیبایی و عملکرد مناسب برخوردار است. بریج و دندان مصنوعی متحرک نیاز به سلامت دندانهای مجاور دارند چون به آنها متصل میشوند که این امر میتواند خود معایبی در بر داشته باشد اما ایمپلنت دندان دندانهای مجاور را نیز تقویت کرده و از استخوان فک محافظت میکند بدون این که گیره های فلزی آن دیده شوند و ظاهر نازیبایی ایجاد کنند. چون ایمپلنت همانند دندان طبیعی طراحی شده است، علاوه بر ثبات کامل از مزیت راحتی فوق العاده (همانند دندان طبیعی) برای بیمار برخوردار است و فضا را برای زبان تنگ نمیکند و از نظر ظاهری نیز کاملا شبیه به دندان طبیعی است. به زبان ساده میتوان گفت ایمپلنت، ریشه دندان مصنوعی است که همانند یک پیچ در استخوان فک دریل میشود و جایگزین ریشه دندان سابق میگردد. ایمپلنت از سه بخش اصلی تشکیل شده است: خود ایمپلنت (پایه)، اباتمنت که تاج روی آن قرار داده میشود و تاج که تنها بخش قابل مشاهده ایمپلنت است و کاملا مشابه دندان طبیعی می باشد. ایمپلنت تا چهل سال به خوبی میتواند دوام داشته باشد و میزان موفقیت نگهداری آن تقریبا 95 درصد است. بیش از چهار دهه تحقیقات علمی و تجربیات بالینی نشان داده اند که ایمپلنت به عنوان راه حل دائمی و بهینه برای دندان از دست رفته عمل میکند.
ایمپلنت تیتانیوم:
در ایمپلنتهای مرسوم، تیتانیوم به عنوان مواد پایه ایمپلنت مورد استفاده قرار میگیرد چون این فلز سبک و بسیار مقاوم، به خوبی از نظر زیستی توسط بدن تحمل میشود. ایمپلنتهای تیتانیومی معمولا چند بخش قابل تعویض دارند و در دو مرحله جایگذاری میشوند و به خصوص در مورد دندانهای جلویی نتایج خوبی از نظر زیبایی ارائه میکنند. ایراد ایمپلنتهای چند بخشی این است که میتوانند محل تجمع بیوفیلم، التهاب یا عفونت در محلی باشند که فیکسچرها یا بخشهای مختلف به هم متصل میشوند. به علاوه درصد مشخصی از عدم موفقیت یا شکست درمان مربوط به اتصال این بخشهای مختلف است.
ایمپلنت زیرکونیا:
اخیرا شکل جدیدی از ایمپلنت به نام ایمپلنت سرامیکی یا زیرکونیا ارائه شده است که مزیتهایی از نظر سازگاری با بافت و زیبایی نسبت به ایمپلنتهای تیتانیومی دارد. این ایمپلنتها از سرامیک با مقاومت بسیار بالا (اکسید زیرکونیوم) ساخته شده اند که به خاطر مقاومت بالای آن در مقابل حرارت و شکستگی در مهندسی هوافضا از آن استفاده میشود. سالها پزشکان از ایمپلنتهای اکسید زیرکونیوم برای جایگزینی مفصل ران استفاده میکردند. ایمپلنتهای دندانی ساخته شده از زیرکونیا کمتر از تیتانیوم جرم و پلاک در خود نگه میدارد در نتیجه سلامت لثه ها و سلامت عمومی بهتر حفظ میشود. همچنین سطح زبر زیرکونیوم باعث اتصال بهتر و کاملتر آن به استخوان فک میشود. علاوه بر اینها ایمپلنتهای زیرکونیا مقاوم به فشار بوده و آلرژی زا نیستند. اکسید زیرکونیوم در بیست سال گذشته در استخوان ران تقریبا دو میلیون بیمار استفاده شده است. اکسید زیرکونیوم بر خلاف تیتانیوم مقاومت خمشی خیلی بیشتری دارد. مقاومت خمشی اکسید زیرکونیوم 1200 تا 1500 مگا پاسکال (واحد فشار) است که تقریبا سه برابر بیشتر از مقاومت خمشی تیتانیوم که 400 مگا پاسکال است، می باشد. یکی دیگر از مزیتهای ایمپلنت زیرکونیا یک قطعه ای بودن آن است. در ایمپلنتهای تیتانیومی دو قطعه ای، احتمال شل شدن یا شکستن پیچ اتصال در طول عمر، 20 درصد است. اکسید زیرکونیوم که به عنوان ابزار پزشکی مورد استفاده قرار میگیرد، رادیواکتیو نیست و نظارت شدید رادیواکتیوی را پشت سر گذاشته است. حداکثر میزان مجاز تشعشع رادیواکتیو 250 میلی سیورت در سال میباشد. اما ایمپلنت زیرکونیا کمترین حد تشعشع را در مقایسه با محصولات دیگر نشان میدهد و مقدار تشعشع آن تنها کمی بیشتر از استخوان طبیعی انسان که 3.1 میلی سیورت است، می باشد.
مواد زیست سازگار (BIOCOMPATIBLE)
زیست سازگاری یک معیار مهم در ترمیمهای دندانی بوده و هست تا سلامت و عملکرد محصول در بالاترین حد ممکن قرار داشته باشد. زیست سازگاری به معنی بر هم کنش مواد با بدن انسان است و چگونگی این بر هم کنش ویژگی است که موفقیت بالینی ابزار پزشکی تعیین میکند. اگر چه روز به روز مواد جدید و بهتری ساخته میشود اما هنوز چیزی ساخته نشده که دقیقا خصوصیات استخوان یا دندان طبیعی را داشته باشد. دندانپزشکان باید به واکنش زیستی مواد مورد استفاده در ترمیم دندان اهمیت زیادی بدهند چون ممکن است این مواد سمی یا آلرژی زا باشند. واکنش به این مواد ممکن است بلافاصله باشد و یا تاثیر آن تجمعی بوده و سالها بعد بروز کند. واکنش به مواد ترمیم، از فردی به فرد دیگر متفاوت است و ممکن است تحت تاثیر فیزیولوژی و نیز مواد دیگر موجود در دهان و یا در جای دیگر بدن باشد. طیف گسترده ای از علائم ممکن است در واکنش به این مواد اتفاق بیفتد که از جمله آنها میتوان به التهاب موضعی، التهاب مزمن از جمله سرطان و علائم عصب شناختی گوناگون اشاره کرد که همه به بیماریهای کاملا متفاوتی نسبت داده میشوند.
واکنش آلرژی به تیتانیوم:
در صورتی که سیستم ایمنی فرد بتواند آلودگی بافت همبند را با تجزیه تیتانیوم خنثی کند، جای نگرانی در مورد ایمپلنت تیتانیوم وجود ندارد. اما هر نشانه ای از مشکل احتمالی را باید با بررسی های بیشتر مانند آزمایش مشخص کرد. اگر چه ارتوپدیستها و دندانپزشکها میلیونها پیچ تیتانیوم را در بدن بیماران کار گذاشته اند، بدون این که هیچ عارضه ای مشاهده شود اما درصد بسیار کمی از افراد عوارض قابل توجهی را تجربه میکنند. موارد عدم تحمل ایمپلنتهای فلزی در طی سالهای استفاده از آن گزارش شده است که با خارج کردن این مواد مشکل در بلند مدت حل میشود. یک پژوهش بر روی پنجاه و شش بیماری که پس از دریافت ایمپلنت تیتانیومی دچار مشکلات شدید سلامتی شده بودند، صورت گرفت. طیفی از مشکلات پزشکی از جمله درد عصب، مفصل و عضله، سندرم خستگی مزمن، مشکلات عصب شناختی، افسردگی و التهاب پوستی در این افراد وجود داشت. خارج کردن ایمپلنت منجر به بهبود چشمگیری در سندرم بیماران شد. به دو نمونه از این موارد توجه کنید:
در یک مورد، مرد 54 ساله ای که ایمپلنت تیتانیومی و چهار پیچ تیتانیومی در مهره هایش جایگذاری شده بود، به قدری بیمار شد که دیگر نمیتوانست کار کند. سندرم خستگی مزمن، اختلال شناختی، لرزش شبه پارکینسون و افسردگی شدید او را رنج میداد. شش ماه پس از خارج کردن ایمپلنت و پیچها وی به قدری سلامت خود را بازیافت که میتوانست به سر کار بازگردد.
یک دختر 14 ساله شش ماه پس از دریافت براکت ارتودنسی تیتانیومی دچار ضایعات التهابی در صورت خود شد. واکنش بدن او به تیتانیوم افزایش یافت و او از نظر فیزیکی و روانی خسته و فرسوده شد. ظرف نه ماه پس از تعویض براکت با مواد غیر فلزی ضایعات صورت بیمار تقریبا به طور کامل از بین رفت و بیمار دوباره فعال و سالم شد.
تیتانیومی که در بدن کار گذاشته میشود احتمال نئوپلازی را نیز به همراه دارد. نئوپلازی به تکثیر ناهنجار سلولها گفته میشود که میتواند پیش ماده ایجاد تومورهای بدخیم باشد. در آگوست 2008 دو مقاله در  Journal of the American Dental Association منتشر شد که دو نوع مختلف سرطان دهان را مورد بحث قرار داده بود. هر دو مقاله نشان میداد که ایمپلنتهای دندان موجب وضعیتهای بدخیم میشوند یا آنها را تشدید میکنند.
ایجاد باتری در دهان:
ایمپلنتهای تیتانیومی یونهای فلزی در دهان آزاد میکنند. این مواجهه مزمن میتواند التهاب، حساسیت و آلرژی و همچنین بیماریهای خود ایمن را در افرادی که حساسیت زیادی دارند برانگیزد. ایمپلنتهای فلزی میتوانند به نوعی باتری شارژی باشند. تنها چیزی که برای ساختن باتری لازم است، دو یا چند فلز و یک مایع واسطه (الکترولیت) است که بتواند الکتریسیته را هدایت کند. پر شدگی، تاج، ابزارهای ارتودنسی و ایمپلنتهای فلزی، فلزهای ناهمسان باتری را تامین میکنند و بزاق دهان نیز به عنوان الکترولیت عمل میکند. این پدیده را گالوانیزم دهانی میگویند که دو نگرانی مهم ایجاد میکند: اول این که جریان الکتریکی میزان خوردگی یا انحلال ترمیمهای دندانی بر پایه فلز را افزایش میدهد. حتی آلیاژهای فلزی قیمتی به علت خوردگی دائما یونهایی در دهان آزاد میکنند. این فرایند باعث تغییر در سطح فلز میشود. این یونهای آزاد شده با ترکیبات دیگر بدن واکنش میدهند و حساسیت، التهاب و در نهایت بیماری خود ایمن ایجاد میکنند. افزایش میزان خوردگی، احتمال واکنش سمی یا ایمنولوژی به فلزات را نیز افزایش میدهد. این پتانسیل الکتریکی به خصوص در مواردی که توسط ایمپلنت ایجاد میشود، در بخش ملتهب، مزمن و دژنراتیو استخوان اتفاق می افتد و فیزیولوژی منطقه را دچار اختلال کرده و از طریق سیستمهای مریدین و عصبی ، اندوکرین، عروقی، ایمنی، لنفاوی و استخوانی بر توانایی تنظیم و تعادل کل بدن تاثیر میگذارد.
نگرانی دوم این است که برخی افراد به شدت مستعد جریانهای الکتریکی داخلی هستند. فلزات غیر مشابه در دهان میتواند باعث درد بدون علت، شوک عصبی، زخم و التهاب شود. بسیاری افراد نیز دائما طعم فلزی یا شور در دهان خود حس میکنند یا احساس سوزش در دهان دارند و دچار بی خوابی میشوند.
مطمئن و بی خطر کردن درمان ایمپلنت:
بیماران باید درباره احتیاطهای لازم و خطرات درمان ایمپلنت اطلاعات لازم را داشته باشند. دندانپزشک وضعیت حفره دهان، دندانها و لثه ها را به طور کامل ارزیابی میکند و به ویژه به ساختار استخوان اهمیت زیادی میدهد. در صورتی که استخوان کافی وجود نداشته باشد که ایمپلنت به آن تکیه کند، از روشهای دیگر از جمله پیوند استخوان باید استفاده شود. بیماران در موفقیت بلند مدت درمان ایمپلنت نقش کلیدی دارند. ایمپلنت همانند دندان طبیعی نیاز به بهداشت مداوم و کامل دهان و استخوانها و لثه سالم و قوی دارد. اگر چه ایمپلنت بسیار بادوام است و میتوان آن را تا آخر عمر حفظ کرد، اما بیمار باید سلامت دهان و بدن خود را حفظ کند تا موفقیت درمان تداوم داشته باشد. دلایل شکست درمان ایمپلنت میتواند شامل ضعف بیمار (مصرف سیگار، ضعف بدن در التیام، عدم استخوان کافی یا عدم پردازش مناسب بافتهای نرم و استخوان) باشد. خوردگی فلزات در بلند مدت میتواند موجب شکست و کاهش ایمپلنت و نیز مشکلاتی برای سلامت بیمار شود. علاوه بر این داروهای مختلف میتوانند بر درمان ایمپلنت تاثیر بگذارند و سابقه پزشکی کامل برای اطمینان از موفقیت درمان لازم است. مطالعات نشان میدهند که یکپارچگی استخوان (استئو اینتگریشن) در ایمپلنت زیرکونیا و تیتانیوم بسیار مشابه است و ایمپلنت زیرکونیا میزان بقای قابل مقایسه با تیتانیوم دارد که این ویژگی آن را تبدیل به جایگزینی عالی برای ایمپلنت فلزی کرده است. یک پژوهش که اخیرا منتشر شد میزان موفقیت ایمپلنت زیرکونیا پس از 5 سال را در هشتصد ایمپلنت 93.5 تا 97.6 گزارش کرد.
دکتر کریستوف ارلوم توضیح میدهد: "دوام ایمپلنت به طوری که در مطالعات 5 ساله ارزیابی شد، برای سیستم ایمپلنت موفقیت قابل قبولی است. اما دوام ایمپلنت تنها معیاری نیست که برای ارزیابی سیستم ایمپلنت اهمیت دارد. در جامعه پزشکی که جمعیت بزرگی از نظر خطرات و بروز بیماری غربال میشوند، سوالات دیگری پرسیده میشود. برای مثال آیا در گروه بیمارانی که ایمپلنت تیتانیوم استفاده میکنند، شیوع فیبرومیالژیا، مالتیپل اسکلروز، بیماری پارکینسون، بیماری آلزایمر یا انواع دیگری بیماریهای زوال عقل در مقایسه با گروه دیگر بیماران که دندانهای طبیعی، دندان مصنوعی و پر شدگی بدون فلز دارند، بیشتر است؟"
تصویر سه بعدی کامپیوتری:
تصویر سه بعدی کامپیوتری ابزار تاثیر گذاری در اجرای ایمپلنت دندان است. دندانپزشکها میتوانند با استفاده از توموگرافی کامپیوتری (سی تی اسکن) یا تکنولوژی پرتوی مخروطی (سی بی تی) ، موقعیت ایمپلنت را در سه بعد تصویر کنند. این امر دندانپزشک را قادر میسازد نگاهی دقیق و کامل به بخشهای عقبی استخوان فک، عصبها و بافتهای پیرامون آن داشته باشد. اسکن سفارشی برای به دست آوردن تصویر از فک، ساخت راهنمای جراحی کامپیوتری و دقیق را میسر میسازد که باعث میشود از استخوان موجود بهترین استفاده به عمل آمده و جراحی به حداقل برسد و از مشکلات بالقوه مانند سوراخ شدن سینوس یا بیرون زدن عصب اجتناب شود. این راهنمای جراحی جایگذاری ایمپلنت را آسانتر و مطمئن تر میسازد.
انتخاب بیمار:
همیشه بیمار حرف آخر را میزند. بیمار ممکن است نخواهد چیزی به جای دندان از دست رفته خود بگذارد و بتواند بسته به وضعیت سلامت عمومی با این وضعیت سازگاری پیدا کند. راحتی، هزینه و عدم درک و شناخت باعث میشود بیمار چنین تصمیمی بگیرد. در هر صورت ایمپلنتهای جدید و مورد تایید زیرکونیا گزینه های بیشتری در اختیار بیماران قرار میدهد که باعث میشود جایگذاری ایمپلنت راه حلی مطلوبتر باشد.

1  |  شفاگستر  |  بازدید: 1315