خواص بومادران معمولی:

گیاهی است علفی و یکساله، دارای ساقه و شاخه‌های راست به ارتفاع ۲۵ تا ۶۰ سانتیمتر که در نواحی بحرالروم (مدیترانه) و غالب نقاط ایران می‌روید. این گیاه به رنگ سبز مایل به زرد با دمبرگ دراز و گلهایی مجتمع به صورت خوشهٔ دراز در کنارهٔ برگ‌ها دارد. دانه اش تقریباً کروی و صاف است. سرشاخه‌های گل دار این گیاه بعلت دارا بودن اسانس بوی مخصوص دارند. مشک چوپان در طب عوام به عنوان خلطآور مصرف می‌شود و برای آن اثر ضد تشنج و نیرو دهنده و تسکین دهنده تنگی نفس ذکر شده‌است. به آن مشک داش هم گفته شده‌است.
تاریخچه:
نام لاتین این گیاه برگرفته از نام آشیل، قهرمان افسانه‌ای یونان است. گفته می‌شود در دوران نبردهای تروآ (حدود ۱۲۰۰ سال قبل از میلاد) از بومادران برای درمان زخم و جلوگیری از خون‌ریزی و عفونت استفاده می‌شد. ضمناً این گیاه در دورة ساکسون‌ها برای دفع چشم بد به کار می‌رفت و نیز در مراسم سحر و جادو هم از آن استفاده می‌شد. نام مرسوم آن یعنی «خون دماغ» کاربرد سنتی بند آورنده خون‌ریزی آن را بیان می‌کند.
ویژگی‌های گیاه‌شناسی:
گیاهی است پایا، به ارتفاع ۲۰ تا ۹۰ سانتیمتر و حتی بیشتر که برگ‌هایی بدون دمبرگ، دراز و پوشیده از کرک دارد که دارای بریدگی‌های زیاد و باریکی است. گل‌های سفید رنگ آن به صورت کاپیتول کوچک و مجتمع، گل‌آذین دیهیم در قسمت انتهایی ساقه قرار گرفته‌اند. کاپیتول‌های کوچک و متعدد آن به طول ۴ تا ۸ میلی‌متر و به عرض ۲ تا ۵ میلی‌متر می‌باشد و در هر کاپیتول آن، دو نوع گل، یکی زبانه‌ای و سفید رنگ، واقع در حاشیه گل آذین و دیگری لوله‌ای و واقع در ناحیة وسط، دیده می‌شود. همه قسمت‌های گیاه دارای بوی نافذ و تلخ مزه‌است. بومادران گونه millefolium دارای گل‌های سفید رنگ می‌باشد ولی گونه santolina از نظر اندازه، گیاهی کوچک‌تر و دارای گل‌هایی به رنگ زرد با بویی معطر و نافذ است. خودگیاه بومادران ساقه‌ای به ارتفاع ۱۰-۳۵سانتیمتردارد. گونه‌های دیگرآن برحسب نوع ومحل روییش ارتفاعی به اندازهٔ ۱۰-۸۰ و۱۵-۵۵ و۱۵-۴۰ دارند
خرده نگاری:
گرد بومادران به رنگ سبز روشن با بوی معطر و مخصوص و طعم تلخ بوده و در زیر میکروسکوپ شامل قسمت‌های زیر است: تارهای غیرترشحی که اختصاصی است، بخشی از فیبرهای ساقه، بخشی از گلبرگ با پارانشیم کنگره‌ای، بخشی از میلة پرچم و دانه گردة به شکل کروی و خاردار.
Assay:
تعیین مقدار اسانس: ۳۰ g اندام هوایی گیاه را با۵۰۰ mL آب داخل بالنی با حجم mL ۱۰۰۰ ریخته و با سرعتmL ۳-۴ در دقیقه، به مدت ۴ ساعت تقطیر کرده و با حلال گزیلن تعیین مقدار می‌شود. میزان خاکستر تام: حداکثر ۱۰٪ میزان خاکستر تام نامحلول در HCl: حداکثر ۲٫۵٪ میزان رطوبت: در اثر خشک کردنg ۰٫۵ پودر گیاه در oven با دمای Cﹾ۱۰۵- ۱۰۰ به مدت ۲ ساعت، بیش از ۱۲٪ ورن کاهش نیابد.
محل رویش و زمان جمع‌آوری:
بومادران علف هرز مزارع است و به صورت خودرو در دشت‌ها و کنار جاده‌ها و نواحی کوهستانی اروپا و در مناطقی از شمال ایران و ارتفاعات البرزو درکوههای کرمان بخصوص کوه هزار و کوه بیدخوان بردسیر می‌روید. زمان گلدهی گیاه از اواخر اردیبهشت تا پایان تیرماه و بهترین زمان برداشت نیمه اول تیرماه است. بومادران در گویش شمال خراسان و آذربایجان ساریگل نام دارد. بومادران ازتیرهٔ کاسنی و از تیره مرکبیان است انواع مختلفی دارد که درکتاب فلور ایلام موجودوثبت شده می‌باشد این گیاه در استان ایلام به وفوریافت می‌شود. بومادران با گل‌های زرد رنگ در استان لرستان نیز می‌روید و در گویش لری «برنجداس» نامیده می‌شود.

0  |  ویکیپدیا  |  بازدید: 1930