خواص درمانی آنقوزه:

آنقوزه یا آنغوزه گیاهی است علفی چند ساله، ریشهٔ آن کمی ضخیم و گوشتی، برگ‌های آن بسیار بریده و غباری، ساقه آن مجوف و گوشتی و بلندی آن تا ۲ متر می‌باشد. گل‌های آن به رنگ زرد و به گروه چتر مانند در انتهای ساقه ظاهر می‌شود. آنقوزه در چند سال اولیه سن خود ساقهٔ قابل رویتی ندارد و برگ‌های آن گسترده روی زمین است که در مراتع به نام «کماه» و «انگزاکماه» چوپانان می‌شناسند و مورد توجه و علاقهٔ گوسفندان است. دام را چاق می‌کند ولی گوشت گوسفند کمی بدبو می‌شود. میوهٔ آنقوزه دارای دو تخم به رنگ قهوه ایی تیره و سیاه، بیضی کمی پهن و بسیار بدبو می‌باشد. با تیغ زدن یا قطع ریشه یا قسمت پایین ساقه و یقهٔ گیاه در اواخر بهار، شیرهٔ بسیار متعفنی در طول تابستان خارج می‌شود که در مجاورت هوا به تدریج سفت می‌شود که همان آنغوزه است. آنقوزه در اراضی بائر و خشک و آهکی مناطق گرم آسیا می‌روید. بومی استپهای ایران و افغانستان است. در ایران در مناطق مختلف خراسان، کوهسرخ خراسان رضوی، بلوچستان و نواحی مختلف جنوب ایران، مانند کرمان، دشت مرغاب، آباده، نائین و آن نواحی می‌روید. گونه‌های دیگری از گیاه Ferula نیز در ایران می‌رویند که از آن‌ها نیز آنغوزه گرفته می‌شود و به صورت گونه‌های مستقل یا واریته‌هایی از یک گونه شناخته شده‌اند از جمله F.foetida Regel. , F.alliacea Boiss. , F.Kuma و F.Kurdica Pol.

گونهٔ F.foetida در دامغان، بلوچستان، خراسان، شاهرود، میامی و سبزوار ودر زرین دشت فارس شناسایی شده و جزء دسته‌ای است که آنغوزهٔ منتن معروف خراسان را می‌دهد.
این گونه را در شهر دیباج و اطراف آن (چهارده کلاته و دهستان رودبار) به نام محلی «اشتلغاز» یا «اشترغاز» می‌شناسند و طرفداران زیادی در تهیه غذاهای سنتی دارد. بوته این گونه در مقایسه با سایر گونه‌ها، ارتفاع کمتری داشته و از بو و اسانس بیشتری برخوردار است.
گونهٔ F.alliacea در خراسان و کرمان شناسایی شده‌ است.
گونهٔ F.Kurdica در کوه‌های ساوجبلاغ و همدان و در آذربایجان غربی زیاد است صمغ آن به اندازهٔ یک باقلاست و بوی Baume de peru می‌دهد یعنی بوی تند لیمو دارد این گیاه با نام محلی «بی وزا» نامیده می‌شود.
گونهٔ F.Kuma که در مراتع سرشیو، سقز کردستان، ارتفاعات اورامانات، کوه‌های بی بَرسَن و پوکیده، کردستان و همچنین در کهگیلویه و لرستان فراوان است و علوفه پربهایی است و برای چاق کردن اسب و گاو علوفهٔ خوبی است. نام محلی آن «کَما» و «ویه» می‌باشد.
از نظر شکل گیاه گونه‌های بالا خیلی شبیه می‌باشند ولی بلندی‌های آن‌ها مختلف است و به‌علاوه در بعضی گونه‌ها رنگ گل سفید و رنگ میوهٔ آن وقتی که برسد مایل به سفید، گرد و پهن شبیه سکّه است و خوشبو می‌باشد. این نوع اخیر که بی وزا گفته می‌شود در کتب طب سنتی انجدان طیب یا انجدان سفید نامبرده می‌شود.

مشخصات آنغوزه:
آنغوزه شیره گیاهی است که از تیغ زدن ریشه یا پایین ساقه یا قطع ساقهٔ گیاهان مولد آنغوزه از ناحیهٔ یقه گیاه خارج می‌شود و در طول تابستان به دست می‌آید و به دو صورت در بازار عرضه می‌شود. یک نوع را که آنغوزه اشکی گویند بسیار تمیز؛ بدون خاک و خاشاک و مرغوب است رنگ خارجی آن زرد مایل به قرمز یا قهوه‌ای و صاف و شفاف است. از نظر ابعاد در حد فندق یا کمی بزرگتر یا کوچکتر یا در ابعاد نخود است رنگ مقطع آن سفید است که در مجاورت هوا به سرعت اکسیده شده و تیره می‌شود؛ و نوع دیگر که در بازار عرضه می‌شود توده‌ای گفته می‌شود که با بی دقتی جمع‌آوری شده و مخلوط با خاک و خاشاک و برگ است و نامرغوب می‌باشد طعم آنغوزه گس در بعضی گونه‌ها تلخ و بویی شبیه بوی سیر، متعفن و خیلی تند دارد.
خواص آنغوزه:
اندام دارویی این گیاه صمغی رزینی که از ایجاد برش در بخش‌های بالایی ریشه بدست می‌آید است و رزین، اسانس و صمغ، اسید فرولیک و ترکیبات دی سولفید جزو مواد موثرهٔ این گیاه می‌باشند. عملکرد دارویی این گیاه ضدنفخ و خلط‌آور است و در درمان‌های سوءهاضمه یا قولنج‌های مربوط به نفخ، التهاب برونشیت، سرفه و اختلالات و ناراحتی‌های عصبی کاربرد دارد.
طریقهٔ مصرف آنغوزه:
روش مصرف این گیاه به صورت خوراکی، تنتور و بخور برای کمک به درمان احتقان بینی و برونشیت می‌باشد. صمغ پودر شده این گیاه روزانه ۰٫۳ تا ۱ گرم در ۳ نوبت و به صورت تنتور نیز ۲ تا ۴ لیتر در روز، حب‌های ۰٫۲ گرمی به تعداد ۲ تا ۵ عدد در روز
نکات مهم دربارهٔ آنغوزه:
لطفاً حتماً برای مصرف تمام گیاهان دارویی با متخصص داروی گیاهی مشورت کنید. آنغوزه را در دوران شیردهی و برای کودکان مصرف نکنید. کومارین‌های موجود در این گیاه ممکن است یا داروهای ضد انعقاد تداخل کند. در گزارشی آمده‌است که مصرف ۵۰ تا ۱۰۰ میلی‌گرم این گیاه در افرادی که مشکل عصبی دارند باعث تشنج شده‌است.

0  |  ویکیپدیا  |  بازدید: 1367