شیر از دیدگاه طب سنتی:

شیر از سری مایعاتی است که خوردن روزانه آن برای تمامی سنین امری بسیار مهم بوده و برای رشد کودکان ضرروریست . خوردن شیر باعث جلوگیری از پوکی استخوان می شود بعلاوه برای دستگاه گوارش بسیار مفید است. در این مطلب به بررسی کلی شیر و همچنین فواید آن از دیدگاه طب سنتی می پردازیم.
مواد تشکیل دهنده شیر عبارتند از : آب ، مواد آلی، و املاح معدنی.
مواد آلی عبارتند از :لاکتو گلوبولین، لاکتو آلبومین ، کازئین و پروتئین ها.
مواد هیدرو کربن عبارتند از : لاکتوز ( قند شیر) و کمی از قند های دیگر.
مواد چربی عبارتنداز: گلیسریدها
املاح عبارتنداز: کلسیم ، پتاسیم ، سدیم، فسفیت و کلراید
ویتامین های A,B  complex D,C, برای نمو تازه به دنیا آمده بسیار با    ارزش و ضروری است. مقادیر ویتامین های A و Dدر شیر کم است.
اگر شیر در حرارت معمولی قرار بگیرد به سبب عمل باسیل های آن ترش می شود و هنگامی که ترشی آن به 34/5 برسد، می بندد و دلمه می شود. از آب باقی مانده آن دوغ یا کشک درست می کنند. شیر دارای آنتی بادی های زیادی است که به موجود تازه بدنیا آمده مصونیت می دهد. این آنتی بادی ها از خون مادر به درون شیر راه پیدا می کنند.
علاوه بر این شیر دارای بسیاری از آنزیم هاست . ارزش غذایی صد گرم شیر گاو بدین قرار است:
مزاج شیر از منظر حکمای طب سنتی:
حکیم محمد کاظم گیلانی در کتای حفظ الصحه ناصری می فرمایند: هرشیری مرکب از سه جوهر مختلف است: مائیت(آبی) و جبنیت( پنیری) و دسومت(چربی)که هر یک مزاج مخصوصی دارد. طبیعت مطلقه شیر، گرم در اول و تر در دوم است و به حسب غلبه هریک از سه جوهر گفته شده ، طبیعت آن در گرمی و سردی و و تری وخشکی و اعتدال مختلف می گردد. و مصلحات آن عسل و گلاب می باشد.
طبق گفته دکتر محسن ناصری در کتاب حفظ سلامتی از دیدگاه طب سنتی ایران:  شیر گاو از نظر حرارت تقریبا معتدل ولی رطوبت آن زیاد است. شیر گوسفند رطوبت بیشتری دارد و برای افراد بلغمی مناسب نیست.
حکیم ناصرالحکما در کتاب حفظ صحت می فرمایند:
شیر در افراد گرم مزاج مانع غلبه خون ، محرک نیروی جنسی ، اشتها آور و چاق کننده می باشد. برای افراد دارای مزاج صفراوی و خشک ، یبوست و معتادین به تریاک مفید و برای اعصاب و معده های ضعیف و امراض بلغمی و افراد سرد مزاج مضراست.
دکتر کرد افشاری در کتاب تغذیه در طب ایرانی ، اسلامی مزاج شیرو فرآورده های آنرا را به شکل ذیل دسته بندی کرده است:
خواص شیر از منظر طب سنتی:
 شیر : خوردن آن با برنج به صورت شیر برنج یا فرنی جهت طول عمر و زیبایی پوست و با گردو و خرما برای  چاق کردن بدن و زیبایی پوست و تقویت نیروی جنسی مفید است. خوردن آن صبح ناشتا و بدون مصلح موجب بستن آن در معده و در نتیجه لرز و غش و اختلاط عقل میشود که درمان آن استفراغ کردن و یا خوردن سکنجبین عسلی و… میباشد  زیاد خوردن آن (بیشتر از هفتصد تا هزارو چهارصد گرم در روز )باعث تب و خارش بدن و سنگ کلیه و مثانه میشود. شیر گاو سفید، دافع سودا شیر گاو سیاه،  دافع صفرا شیر گاو سرخ ، قاطع بلغم و شیر گاو زرد، دافع هر سه خلط است.
شیر دارای خاصیت غذایی بسیار بوده و نوع مرغوب آن بدن را فربه و حالت بد حالی را زایل می سازد و برای بیماری های خشک، مانند جرب و خارش و سل و جذام و تب بکار می رود. شیر رطوبت های بدن را نگاه می دارد و اثر غذایی آن مدت زیادی در بدن باقی می ماند. برای سینه و ریه مفید است ولی به آن اندازه که برای سینه و ریه مفید می باشد، برای سر و چشم و معده سازگار نیست.

شیرهای رقیق برحسب نوع حیوان و سن و محل نگاهداری آن خواص مختلفی دارند و از نظر هضم در معده ملایم ترند. در معده کمتر حالت پنیری پیدا می کند. شیرهای غلیظ کیفیت غذایی بیشتری دارد.

شیر حیوانات تازه زا غلیظ تر و بالعکس حیواناتی که علف خشک و خوشبو می خورند و در بیابان  ها می چرند و در یک محل ثابت نمی مانند شیرشان رقیق تر و لطیف تر از شیر حیواناتی است که در یک محل ثابت، آن ها را بسته اند و یا در منزل از آن ها نگاهداری نموده و آذوقه می دهند، مخصوصا اگر علوفه حیوانات از کنجاله های دانه های روغنی و پنبه دانه باشد که در این صورت شیر حیوان بسیار غلیظ و پر از فضولات گردیده تولید درد معده می نماید. از خوردن چنین شیری ، مستعدان به بیماری قولنج باید بطور جدی پرهیز نمایند . اشخاصی که در بدن لکه های سفید دارند و یا از خوردن شیر دچار سردرد می شوند و یا تب عارضشان می شود و نیز کسانی که بر اثر خوردن شیر دچار حالت استفراغ می گردند باید از خوردن این چنین شیر پرهیزنمایند.
کسانی که مایلند چاق و فربه شوند و به خوردن این شیر ادامه دهند بهتراست ( شیر برنج هرائسی) و( شیر روغن) ( حلوای روغن یا شیر و شکر) بخورند و برای دفع زیان آن به دو طریق زیر اقدام نمایند.
در صورتی که تولید نفخ در معده می نمایند، از داروهای گوارشی مقوی معده و شکننده باد مصرف نمایند ، به ورزش ادامه دهند و از حمام استفاده کنند .اگر خوردن شیر در بدن کسی موجب افزایش صفرا گردید به خوردن ترشی ها مبادرت نمایند و بیشتر رب میوه های ترش بخورند. بهترین شیر ، شیر تازه دوشیده گاو جوان ، چاق ، سالم و سفیداست که طعم و بوی بد نداشته باشد.

0  |  دکتر سلام  |  بازدید: 860